fotka

        Średniowieczne tłumaczenia Nowego Testamentu nie były dotąd przedmiotem szczegółowych studiów. Bardzo duże rozproszenie staropolskich przekładów biblijnych w dziesiątkach łacińskich rękopisów, ich różnorodna postać (tłumaczenia ciągłe, transglosacje, pojedyncze glosy do wyrazów łacińskich), sposób zapisania oraz brak danych pozwalających na ich identyfikację w rękopisach i dawnych wydaniach sprawiały, że tylko nieliczni badacze docierali do XV-wiecznych tłumaczeń Nowego Testamentu, podkreślając za każdym razem piękno i różnorodność użytego w nich języka.

 

        "Piętnastowieczne przekłady Nowego Testamentu - elektroniczna konkordancja staropolska. Internetowa baza danych” to serwis, który udostępnia wszystkie rozpoznane staropolskie tłumaczenia z XIV i XV w. Na stronie przygotowano transkrypcje do prawie 4000 wersetów łacińskich, co stanowi około 42% całego Nowego Testamentu. Są one dostępne w formie przeglądarki wersetów równoległych, która umożliwia jednoczesny podgląd wszystkich odnalezionych translacji. Dodatkowo serwis zaopatrzono w narzędzia ułatwiające segregowanie danych oraz weryfikację zamieszczonych transkrypcji.

 

        Pomysłodawczynią całego przedsięwzięcia była śp. dr Elżbieta Belcarzowa, która wraz z pracownikami Pracowni Języka Staropolskiego IJP PAN w Krakowie przygotowała wypisy źródłowe do 1300 wersetów Nowego Testamentu. Dzięki jej zachętom i wspólnie przygotowanym artykułom, które wprowadziły mnie do świata średniowiecznych tłumaczeń biblijnych, zrodziła się koncepcja serwisu internetowego, który pozwoliłby historykom języka, literaturoznawcom, biblistom i miłośnikom języka staropolskiego na dotarcie do nieznanych materiałów językowych i podjęcie szczegółowych studiów nad średniowiecznymi przekładami Nowego Testamentu. Ostatecznym impulsem do rozpoczęcia badań był projekt dr Izabeli Winiarskiej-Górskiej „Szesnastowieczne przekłady Ewangelii” http://www.ewangelie.uw.edu.pl/, który zainicjował elektroniczną inwentaryzację biblijnych tłumaczeń w Internecie. Oba serwisy są równoległe tematycznie i uzupełniają się chronologicznie.

 

        Elektroniczna konkordancja staropolska piętnastowiecznych przekładów Nowego Testamentu powstała w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki w Krakowie nr UMO-2011/03/D/HS2/00859 pod kierownictwem dra Mariusza Leńczuka. Głównymi wykonawcami byli: dr Mariusz Leńczuk (IJP PAN) i dr Agnieszka Maciąg (IJP PAN). W trakcie realizacji projektu udział brali: dr Dorota Kołodziej (IJP PAN), mgr Katarzyna Jasińska (IJP PAN), mgr Zofia Wójcikowa (IJP PAN), mgr Karolina Borowiec (UAM), mgr Dorota Masłej (UAM) oraz Marta Siwińska (UAM). Autorem strony jest mgr inż. Piotr Szpor. Konsultantem dużej części zamieszczonych transkrypcji był śp. prof. dr hab. Wacław Twardzik (IJP PAN).

        Strona nie zawierałaby tylu fotografii i wydawnictw źródłowych bez wsparcia i przychylności wielu osób pracujących w bibliotekach, fundacjach i instytucjach kulturalnych. Za udostępnienie fotografii rękopisów wykorzystanych w projekcie serdecznie dziękujemy: Fundacji XX Czartoryskich w Krakowie http://www.muzeum-czartoryskich.krakow.pl/, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz http://staatsbibliothek-berlin.de/, Bibliotece Jagiellońskiej http://www.bj.uj.edu.pl/, Bibliotece Naukowej PAU i PAN w Krakowie http://149.156.51.45/, Bibliotece Narodowej w Warszawie http://polona.pl/, Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu http://www.bracz.edu.pl/  oraz Regionalnym i Uniwersyteckim Bibliotekom Cyfrowym.

 

Mamy nadzieję, że przygotowana baza danych będzie przydatnym narzędziem w pracy wszystkich badaczy i miłośników staropolszczyzny.

Mariusz Leńczuk wraz z Zespołem